ทำ 5ส ไปเพื่ออะไร

ถึงแม้ 5ส จะเป็นกิจกรรมยอดนิยม ที่มักจะนำมาทำกันในองค์กรต่างๆ   แต่ส่วนใหญ่ก็ยังเข้าใจกันว่า 5ส เป็นเรื่องของ "การทำความสะอาด" และ "การจัดระเบียบเรียบร้อย" ในสถานที่ทำงาน

ซึ่งเป็นความเข้าใจที่ "ผิด" ครับ

ความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยนั้นเป็นเพียงแค่ "ผลพลอยได้" ไม่ใช่เนื้อหาหลักของการทำกิจกรรม 5ส

เพราะความจริงแล้ว 5ส เป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการอีกตัวหนึ่งที่มีประโยชน์มาก ที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อนำมาใช้ "เพิ่มประสิทธิภาพและลดความสูญเปล่า" ในการทำงานครับ การทำ 5ส จึงต้องมุ่งเน้นไปที่การเพิ่มประสิทธิภาพและลดความสูญเปล่าในสถานที่ทำงานเป็นหลัก ถึงจะเป็นแนวทางการทำ 5ส ที่ถูกต้อง


ผมอยากให้ลองดูการทำ 5ส ที่จุดนี้ตามรูปข้างล่างเป็นตัวอย่าง

จุดนี้เป็นสถานที่จัดเก็บตัวโบลต์ยึดแม่พิมพ์ปั๊มโลหะซึ่งมีขนาดความยาวต่างๆ กัน
และยังเป็นที่จัดเก็บประแจขันซึ่งต้องใช้ร่วมกันกับโบลต์

สิ่งแรกที่เราได้จากการทำ 5ส ที่จุดนี้ก็คือ "การเข้าถึง" โบลต์แต่ละตัวและประแจขันได้ง่าย แตกต่างจากการจัดเก็บทั่วๆ ไปที่ส่วนใหญ่มักจะกองโบลต์ไว้รวมๆ กัน และต้องเสียเวลาเลือกหาโบลต์ ขนาดความยาวที่ต้องการจากกอง ซึ่งบางครั้งหยิบผิดขนาดไปก็ต้องเสียเวลานำกลับมาเปลี่ยนใหม่อีก นอกจากนี้การกองโบลต์ไว้รวมๆ กันยังอาจทำให้เกลียวโบลต์เสียหายได้อีกด้วย

การทำ 5ส ที่จุดนี้จึงเป็นการ "เพิ่มประสิทธิภาพและลดความสูญเปล่า" ได้อย่างชัดเจน ส่วนความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อยที่เห็นเป็นเพียงแค่ "ผลพลอยได้" เท่านั้นครับ

มาดูกันครับว่าเราทำอะไรไปที่จุดนี้บ้าง

ทำ "สะสาง" ด้วยการกำหนดพื้นที่ตรงนี้ให้มีแต่โบลต์และประแจขันตามจำนวนที่ต้องใช้เท่านั้น (สิ่งอื่นนอกจากนี้ให้นำออกไป)

ทำราวแขวนและล๊อกที่อยู่ให้โบลต์แต่ละตัว ตีเส้นบอกขนาดความยาวโบลต์ เพื่อให้ "สะดวก" ในการหยิบไปใช้และจัดเก็บ

จัดเก็บในแนวตั้งและรองพื้นไม้กระดานด้วยสีน้ำมัน เพื่อให้ "ทำความสะอาดได้และทำความสะอาดง่าย" เพื่อรักษาความ "สะอาด"

ช่องที่อยู่เฉพาะของโบลต์แต่ละตัวจะทำให้รักษา "สภาพเดิม" ได้ง่ายเนื่องจากเมื่อมีการนำโบลต์หรือประแจออกไปใช้จะเกิดช่อง ให้เห็นว่ามีการนำไปใช้

สุดท้ายเมื่อเห็นว่าพื้นที่ไม่อยู่ในสภาพเดิม (คือ โบลต์หรือประแจหายไป) ให้ตามกลับมาให้อยู่ในสภาพเดิมให้ได้ ทำอย่างนี้อย่าง "สม่ำเสมอ"

ครบทั้ง 5ส แล้วใช่ไหมครับ

ผมมีความเชื่ออยู่ว่า "หัวใจสำคัญ" ของการทำ 5ส ให้ประสบความสำเร็จ อยู่ที่การเข้าใจว่าเราทำ "ส" ต่างๆ ทั้ง 5ส ไปเพื่ออะไรกัน ดังนั้นขอให้ลองกลับไปทบทวน 5ส ที่เราได้ทำกันไปดูนะครับว่า เราทำ 5ส เพื่อ "ความสะอาดและความเป็นระเบียบเรียบร้อย" หรือ เพื่อ "เพิ่มประสิทธิภาพและลดความสูญเปล่า" ในสถานที่ทำงานของเรากันแน่